Theo báo cáo mới nhất từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Thái Lan hiện nằm trong nhóm 10 quốc gia có tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường cao nhất khu vực châu Á – Thái Bình Dương.

Nguyên nhân chính bắt nguồn từ lối sống hiện đại thiếu vận động, chế độ ăn nhiều đường, tinh bột và thực phẩm chế biến sẵn. Đặc biệt sau đại dịch COVID-19, nhiều người dân rơi vào trạng thái căng thẳng kéo dài, rối loạn nội tiết và tăng cân không kiểm soát, khiến nguy cơ mắc tiểu đường tăng vọt.

Thêm vào đó, tỷ lệ thừa cân – béo phì đang ngày càng gia tăng tại các đô thị lớn như Bangkok, Chiang Mai, cùng với thói quen bỏ qua kiểm tra sức khỏe định kỳ, khiến phần lớn bệnh nhân chỉ được phát hiện khi tiểu đường đã chuyển sang giai đoạn biến chứng.

Đáng tiếc, vẫn còn rất nhiều người thiếu nhận thức nghiêm túc về mức độ nguy hiểm của bệnh. Họ xem thường các dấu hiệu ban đầu như mệt mỏi, khô miệng, khát nước, tê tay chân – và chỉ đến khi phải lọc máu, mổ mắt hoặc cắt cụt chi mới “bàng hoàng tỉnh ngộ”.

Các chuyên gia nội tiết cảnh báo rằng nếu không có biện pháp kiểm soát và tầm soát sớm, Thái Lan sẽ đối mặt với một cuộc khủng hoảng y tế cộng đồng nghiêm trọng do bệnh tiểu đường và các biến chứng của nó gây ra, đặc biệt ở nhóm người trung niên và cao tuổi.

Chúng tôi rất may mắn khi có cơ hội gặp gỡ và phỏng vấn giáo sư bác sĩ Takashi Kadowaki về căn bệnh này trong thời gian ông đang giảng dạy tại khoa đái tháo đường và bệnh chuyển hóa đại học tokyo.

Giáo sư – Bác sĩ Takashi Kadowaki là một trong những chuyên gia hàng đầu thế giới trong lĩnh vực Nội tiết – Đái tháo đường và bệnh chuyển hóa.
Hiện tại, ông đang giảng dạy tại Khoa Đái tháo đường và Bệnh chuyển hóa – Đại học Tokyo, đồng thời giữ chức vụ Giám đốc Bệnh viện Đại học Tokyo – một trong những cơ sở y tế học thuật danh tiếng và hiện đại bậc nhất Nhật Bản.

Giáo sư – Tiến sĩ Takashi Kadowaki chia sẻ những hiểu biết quý giá về nguyên nhân và mức độ nguy hiểm của bệnh tiểu đường, đặc biệt là tiểu đường tuýp 2 – căn bệnh đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng trung niên và người cao tuổi trên toàn châu Á.

Ông cũng đưa ra các phương pháp hỗ trợ dành cho những người trên 40 tuổi đang sống chung với tiểu đường, giúp họ kiểm soát đường huyết ổn định, ngăn ngừa biến chứng mà không nhất thiết phải phụ thuộc hoàn toàn vào thuốc tây ngay tại nhà.

Theo như tôi được biết, có rất nhiều dạng rối loạn liên quan đến bệnh tiểu đường và các vấn đề chuyển hóa.
Ông có thể vui lòng giải thích rõ từng loại bệnh, cùng với các triệu chứng và dấu hiệu nhận biết, để mọi người – đặc biệt là những người sau tuổi 40 – có thể hiểu rõ và chủ động theo dõi sức khỏe của mình không?

Bệnh tiểu đường không chỉ có một loại duy nhất. Trong thực tế, chúng ta chia bệnh này thành ba nhóm chính: tiểu đường tuýp 1, tuýp 2 và tiểu đường thai kỳ.

Tiểu đường tuýp 1 thường khởi phát từ khi còn nhỏ hoặc ở tuổi thanh thiếu niên. Đây là tình trạng mà hệ miễn dịch của cơ thể tấn công các tế bào sản xuất insulin trong tuyến tụy, khiến người bệnh bắt buộc phải tiêm insulin suốt đời để duy trì đường huyết ổn định.

Tiểu đường tuýp 2 là dạng phổ biến nhất, chiếm đến hơn 90% tổng số ca mắc. Bệnh thường tiến triển âm thầm và phổ biến ở người từ 40 tuổi trở lên, đặc biệt là những người có lối sống ít vận động, thừa cân hoặc có yếu tố di truyền. Trong tiểu đường tuýp 2, cơ thể vẫn sản xuất insulin, nhưng không sử dụng được hiệu quả – gọi là “kháng insulin”. Nếu không được phát hiện và kiểm soát sớm, người bệnh có thể gặp phải biến chứng nguy hiểm như suy thận, mù lòa, hoại tử chi hoặc đột quỵ.

Cuối cùng là tiểu đường thai kỳ, xảy ra ở phụ nữ mang thai. Dù bệnh có thể tự hết sau khi sinh, nhưng nó làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường tuýp 2 trong tương lai nếu không theo dõi kỹ.

Điều quan trọng mà tôi luôn nhấn mạnh là: rất nhiều người đang mắc bệnh nhưng không hề biết, vì các triệu chứng ban đầu như khát nước, đi tiểu nhiều, mệt mỏi, sụt cân nhẹ... thường dễ bị bỏ qua. Chính vì vậy, tôi khuyến khích tất cả mọi người – đặc biệt là sau tuổi 40 – nên kiểm tra đường huyết định kỳ và áp dụng lối sống lành mạnh kết hợp các giải pháp hỗ trợ từ sớm, trước khi bệnh âm thầm chuyển sang giai đoạn biến chứng.

Ngoài ra, có hai yếu tố rất quan trọng góp phần làm gia tăng số lượng người mắc bệnh tiểu đường – đặc biệt là tiểu đường tuýp 2 – trong những năm gần đây:

Thứ nhất là thói quen sinh hoạt kém lành mạnh.
Nhiều người có xu hướng ít vận động, ngồi nhiều, ăn uống quá mức thực phẩm chế biến sẵn, tinh bột nhanh và đồ uống có đường, đặc biệt là ở môi trường thành thị. Theo thời gian, những thói quen này khiến cơ thể rơi vào trạng thái kháng insulin, làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường mà không hề hay biết.

Thứ hai là tình trạng căng thẳng kéo dài (stress) và rối loạn nội tiết do lối sống thiếu cân bằng.
Nhiều người hiện nay phải đối mặt với áp lực công việc, tài chính và gia đình, dẫn đến rối loạn giấc ngủ, thay đổi hormone.Tất cả những yếu tố này làm rối loạn quá trình chuyển hóa, gây mất cân bằng insulin và từ đó tăng nguy cơ phát triển bệnh tiểu đường tuýp 2 một cách âm thầm nhưng nguy hiểm.

Thật sao? Tôi chưa từng nghĩ rằng hậu quả lại có thể nghiêm trọng đến như vậy.

Tôi đã chứng kiến rất nhiều bệnh nhân biết mình đang mắc bệnh nhưng không đi khám, chờ đến khi bệnh tiến triển nặng và xuất hiện các triệu chứng nguy hiểm mới tìm đến điều trị. Lúc đó, thường là quá muộn.Tuyến tụy đã suy giảm khả năng tiết insulin một cách nghiêm trọng, các cơ quan bị tổn thương vĩnh viễn, và người bệnh bắt buộc phải đối mặt với lọc thận, tiêm insulin suốt đời, hoặc thậm chí nguy cơ cắt cụt chi, mù lòa, đột quỵ.Sự chủ quan chính là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tử vong.